W Polsce istnieją dwie główne drogi do uzyskania obywatelstwa: poprzez
uznanie (decyzja wojewody) oraz
nadanie (decyzja Prezydenta RP).
1. Uznanie za obywatela polskiego (decyzja wojewody)
Jest to najczęstsza droga, która wymaga spełnienia konkretnych, jasno określonych warunków. Kluczowy jest wymagany okres legalnego i nieprzerwanego pobytu w Polsce.
Istotne zmiany od 1 sierpnia 2025 r.
Zgodnie z nowymi przepisami,
od 1 sierpnia 2025 roku w życie wchodzą znaczące zmiany w
ustawie o obywatelstwie polskim. Dotyczą one
wydłużenia okresu pobytu w ramach tzw. sytuacji VI oraz
podwyższenia opłat skarbowych.
Wątek dotyczący
sytuacji VI opiera się na
art. 30 ust. 1 pkt 6 ustawy o obywatelstwie polskim (po zmianach od 1 sierpnia 2025 r.). Zgodnie z tym przepisem, aby skorzystać z tej drogi, cudzoziemiec musi przebywać w Polsce
nieprzerwanie i legalnie przez co najmniej 10 lat. Wcześniej okres ten wynosił 3 lata. Nowelizacja znacząco zaostrzyła warunki dla osób, które ubiegają się o obywatelstwo wyłącznie na podstawie długiego okresu zamieszkania w kraju.
Nowe opłaty skarbowe od 1 sierpnia 2025 r.:
W związku z nowelizacją, wprowadzone zostały następujące opłaty w sprawach dotyczących obywatelstwa:
- przyjęcie przez wojewodę wniosku o nadanie obywatelstwa polskiego przez Prezydenta RP – 1669 zł,
- przyjęcie przez wojewodę wniosku o wyrażenie zgody przez Prezydenta RP na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego – 1669 zł,
- decyzja wojewody w przedmiocie nabycia obywatelstwa polskiego w trybie uznania za obywatela polskiego oraz przywrócenia obywatelstwa polskiego – 1000 zł,
- decyzja w przedmiocie potwierdzenia posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego – 277 zł.
Zwolnienia z opłaty skarbowej:
- Zwolnione od opłaty skarbowej są decyzje wydane na podstawie art. 30 ust. 1 pkt 4 lub 5 ustawy o obywatelstwie polskim, czyli w sprawach o uznanie za obywatela polskiego małoletnich dzieci.
- Nie podlega opłacie skarbowej nabycie obywatelstwa polskiego w drodze repatriacji i potwierdzenia posiadania obywatelstwa polskiego nabytego w ten sposób, a także wydanie decyzji w sprawie uznania za repatrianta.
Wymagane okresy pobytu i dodatkowe warunki:
Nowelizacja ustawy o obywatelstwie polskim wprowadza istotne zmiany, ale nie eliminuje wszystkich dotychczasowych ścieżek. Poniżej przedstawiamy, które okresy pobytu i warunki pozostają aktualne.
- Procedura 10 lat pobytu (sytuacja VI po zmianach):
- Wymaga minimum 10 lat nieprzerwanego i legalnego pobytu w Polsce bezpośrednio przed złożeniem wniosku.
- Jest to więc opcja dla osób, które nie mają żadnych szczególnych więzi z Polską (jak małżeństwo z Polakiem/Polką czy polskie pochodzenie), a obywatelstwo chcą uzyskać wyłącznie na podstawie długiego okresu zamieszkania w kraju.
- Konieczne jest posiadanie zezwolenia na pobyt stały, rezydenta długoterminowego UE lub prawa stałego pobytu.
- Wymagana jest również znajomość języka polskiego, potwierdzona urzędowym certyfikatem na poziomie B1 (lub wyższym) lub świadectwem ukończenia szkoły w Polsce albo szkoły z wykładowym językiem polskim za granicą.
- Procedura 3 lat pobytu (bez zmian w okresie pobytu):
- Wymaga minimum 3 lat nieprzerwanego pobytu w Polsce bezpośrednio przed złożeniem wniosku, na podstawie:
- zezwolenia na pobyt stały,
- zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE,
- prawa stałego pobytu (dla obywateli UE/EOG/Szwajcarii).
- Dodatkowe warunki to:
- posiadanie stabilnego i regularnego źródła dochodu,
- posiadanie tytułu prawnego do zajmowania lokalu mieszkalnego.
- Ważne zmiany w przepisach przejściowych dotyczące znajomości języka:
Nowe przepisy wprowadzają zmiany w zakresie dokumentów potwierdzających znajomość języka polskiego. Choć świadectwo ukończenia szkoły policealnej lub szkoły z wykładowym językiem polskim za granicą odpowiadającej szkole policealnej może być używane do 30 czerwca 2026 r. w postępowaniach wszczętych od 1 lipca 2025 r., dotyczy to wyłącznie świadectw wydanych do 30 czerwca 2025 r.
Przepisy przejściowe nie dają możliwości użycia świadectwa ukończenia szkoły policealnej wydanego po 30 czerwca 2025 r., nawet jeśli nauka została rozpoczęta przed wejściem w życie nowych regulacji. Budzi to wątpliwości z punktu widzenia zasady ochrony interesów w toku, gdyż cudzoziemcy, którzy zainwestowali w edukację, mogą stracić możliwość użycia takiego świadectwa do potwierdzenia znajomości języka polskiego.
Potwierdzenie znajomości języka polskiego – szczegóły:
Wymóg znajomości języka polskiego na poziomie B1 (lub wyższym) można spełnić za pomocą jednego z następujących dokumentów:
- Urzędowy certyfikat Państwowej Komisji Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego na poziomie co najmniej B1. Jest to najbardziej uniwersalna forma potwierdzenia.
- Świadectwo ukończenia w Polsce szkoły z wykładowym językiem polskim (szkoła podstawowa, ponadpodstawowa, uczelnia).
- Świadectwo ukończenia szkoły za granicą z wykładowym językiem polskim, odpowiadającej polskiej szkole. Dokument ten jest również uznawany i jest ważną opcją dla osób, które kształciły się w placówkach polonijnych lub innych szkołach z polskim językiem wykładowym poza granicami kraju.
Jak uzyskać certyfikat B1?
Urzędowy certyfikat można uzyskać, zdając egzamin w jednym z uprawnionych ośrodków w Polsce lub za granicą. Egzaminy są organizowane przez wybrane uniwersytety, uczelnie i instytucje uprawnione przez Państwową Komisję do spraw Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego. Harmonogramy egzaminów i listę ośrodków można znaleźć na oficjalnej stronie internetowej
certyfikatpolski.pl.
Inne ścieżki (bez zmian w okresie pobytu):
- minimum 2 lata nieprzerwanego pobytu w Polsce bezpośrednio przed złożeniem wniosku, na podstawie:
- zezwolenia na pobyt stały,
- zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE,
- prawa stałego pobytu.
Oprócz powyższych warunków, wymagane jest spełnienie jednego z poniższych kryteriów:
-
- pozostawanie od co najmniej 3 lat w związku małżeńskim z obywatelem polskim, lub
- nieposiadanie żadnego obywatelstwa (bezpaństwowiec).
- minimum 2 lata nieprzerwanego pobytu w Polsce bezpośrednio przed złożeniem wniosku, na podstawie:
- zezwolenia na pobyt stały uzyskanego w związku z posiadaniem statusu uchodźcy nadanego w RP.
Dodatkowo wymagana jest znajomość języka polskiego (B1 lub wyższy).
- minimum 1 rok nieprzerwanego pobytu w Polsce bezpośrednio przed złożeniem wniosku, na podstawie:
- zezwolenia na pobyt stały uzyskanego w związku z polskim pochodzeniem lub posiadaną Kartą Polaka.
Dodatkowo wymagana jest znajomość języka polskiego (B1 lub wyższy).
Definicja „nieprzerwanego pobytu”:
Pobyt uważa się za nieprzerwany, jeżeli żadna przerwa w nim nie była dłuższa niż 6 miesięcy, a wszystkie przerwy łącznie nie przekroczyły 10 miesięcy w okresach stanowiących podstawę do uznania za obywatela polskiego. Istnieje wyjątek dla wyjazdów wynikających z wykonywania obowiązków zawodowych poza Polską lub towarzyszenia małżonkowi/dziecku, pod warunkiem, że pobyt w Polsce był nieprzerwany przez co najmniej 5 lat.
2. Nadanie obywatelstwa polskiego (decyzja Prezydenta RP)
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może nadać obywatelstwo polskie cudzoziemcowi
bez żadnych ustawowych wymogów co do okresu pobytu w Polsce, znajomości języka, posiadania źródeł dochodu czy tytułu prawnego do lokalu.
Jest to
decyzja uznaniowa. Decyzja Prezydenta jest zazwyczaj podyktowana „
ważnym interesem państwa” lub „
ważnym interesem wnioskodawcy„.
Podsumowanie
| Droga uzyskania obywatelstwa |
Minimalny okres pobytu |
Dodatkowe kluczowe warunki |
| Uznanie (wojewoda) |
10 lat* |
Stabilny dochód, tytuł prawny do lokalu, znajomość języka polskiego (B1), zezwolenie na pobyt stały/rezydenta/prawo stałego pobytu |
|
3 lata |
Stabilny dochód, tytuł prawny do lokalu, znajomość języka polskiego (B1), zezwolenie na pobyt stały/rezydenta/prawo stałego pobytu |
|
2 lata |
Małżeństwo z obywatelem PL (od 3 lat) lub bezpaństwowiec; dodatkowo: stabilny dochód, tytuł prawny do lokalu, znajomość języka polskiego (B1), zezwolenie na pobyt stały/rezydenta/prawo stałego pobytu |
|
2 lata |
Status uchodźcy (zezwolenia na pobyt stały); znajomość języka polskiego (B1) |
|
1 rok |
Polskie pochodzenie / Karta Polaka (zezwolenie na pobyt stały); znajomość języka polskiego (B1) |
| Nadanie (Prezydent RP) |
Brak wymogów |
Decyzja uznaniowa, podyktowana ważnym interesem państwa/wnioskodawcy. |
* Uwaga: Zgodnie z nowymi przepisami, od 1 sierpnia 2025 roku w tzw. sytuacji VI wymagany okres pobytu został wydłużony do 10 lat.
Informacja dodatkowa:
Nowe przepisy, które weszły w życie 25 czerwca 2025 r., wprowadzają dłuższe terminy załatwiania spraw. Okres na załatwienie spraw o uznanie za obywatela polskiego oraz potwierdzenie posiadania lub utraty obywatelstwa polskiego został wydłużony do 6 miesięcy. Nowy, dłuższy termin obowiązuje również w przypadku postępowań wszczętych i niezakończonych przed wejściem w życie ustawy. Sprawdzanie najbardziej aktualnych informacji bezpośrednio na stronach urzędów wojewódzkich, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA) lub Kancelarii Prezydenta RP jest zalecane.
Firma
Laut oferuje profesjonalne usługi w zakresie wsparcia w procesie ubiegania się o polskie obywatelstwo. Dzięki ich doświadczeniu i znajomości aktualnych przepisów, firma zapewnia pomoc w przygotowaniu i prowadzeniu spraw.
